28.3.11

«O meu gato é un poeta», nun programa feito por rapaces en Radio Tui

Hai uns días acudín ao CEIP Pazos de Reis, en Tui, onde leron O meu gato é un poeta. Os alumnos dese centro, agora conxuntamente con outros centros, fan un programa de fomento da lectura en Radio Tui que, nesta ocasión lle dedicaron ao meu libro. O fermoso programa elaborado polos rapaces pode escoitarse aquí.

Os privilexios lingüísticos de Gloria Lago

Esta pasada semana, Gloria Lago publicou un artigo de opinión en castelán en contra do galego no mesmo xornal onde hai uns anos eu tiven que renunciar a colaborar en opinión, sobre o mundo, porque non se me permitía facelo en lingua galega.

Contra o galego

Estou convencido que a mellor estratexia ante ese pequeno grupúsculo que, non obstante, atopa amplo eco na prensa, e tenta crear estado de opinión contrario á lingua galega, é non darlle pé ás polémicas que promoven. Porque iso é, precisamente, a polémica, o que buscan. E protagonismo. Pola miña parte, nin me digno a escribir o nome desa escura asociación nin moito menos o da súa pobre líder. Pero por esta vez, no seguinte post, que publicarei deseguido, farei unha excepción.

24.3.11

Poesía félida

Armando Requeixo fixo no seu blog unha crítica sobre O meu gato é un poeta que se titula «Poesía félida». Dada a corrente de simpatía que o meu gato está recibindo, e tendo en conta o moito que traballou comigo no libro, vou ter que mercarlle, a partir de agora, alimento de primeirísima calidade, por caro que sexa. Aproveito para reproducir un fragmento da crítica de Armando:

Fran Alonso acaba de dar ao prelo O meu gato é un poeta, ao meu ver un dos máis orixinais poemarios infantoxuvenís da Galicia dos últimos anos.
Poemario polimorfo e lúdico, quen visite as súas félidas páxinas gozará de todo un festival creativo: suxestivos poemas visuais, caligramas, acrósticos, anagramas, palíndromos, bifrontes, ciclogramas, paronomasias, poemas en prosa, haikus, cantigas, poemas decálogo, poemas fonosimbólicos, poemas de especialísima disposición tipográfica e pictográfica, blacks pages, poemas anuncio, textos invertidos, poemas horóscopo, composicións en eco, poemas menú…

O proxecto Neuston en Bruxelas

O próximo 31 de marzo ábrese en Bruxelas a exposición do proxecto Neuston, que se instalará na sede do Instituto Cervantes da capital belga e que vai ser inaugurada coa prenza do coordinador, do escritor Xavier Queipo, da directora do Cervantes nesa cidade e do responsable do CSIC en Bruxelas. A exposición, que estará aberta ata o 25 de maio, é posible grazas ao traballo do seu coordinador, José Pintado, científico do Instituto de Investigacións Mariñas (CSIC) de Vigo e un dos participantes. Posteriormente, a exposición viaxará a Fez, á sede do Instituto Cervantes nesa cidade marroquina.

23.3.11

Longa entrevista sobre «O meu gato poeta» en Radiofusión con temas do disco


Onte fixéronme unha longa entrevista en Radiofusión (Emisoras Municipais Galegas) sobre O meu gato é un poeta. A maiores de falar do libro, do disco e da web, así como de explicar a xénese do libro e o traballo conxunto con Xurxo Souto, a entrevista inclúe a emisión dun par de temas do disco: inclúe o primeiro, titulado «O meu gato é un poeta», e inclúe o titulado «O amor». A entrevista enteira pódese descargar en mp3 da páxina de Radiofusión.

A entrevista pode escoitarse ou descargarse aquí.

Falar galego en 5 meses

A través do blog Carta xeométrica descubro a estas estudantes de Ofxord que aprenderon galego en 5 meses. O poder da vontade.


Untitled from Galegoenoxford on Vimeo.

21.3.11

As fotos dun gato que non é poeta pero é lector de gatos poetas

Maribel Serantes colgou na súa páxina de facebook unhas sensacionais fotos do seu gato Veli Evil, que non é poeta, pero le O meu gato é un poeta. Sen dúbida, a amizade de Veli Evil co meu gato poeta está garantida. Vaia por diante o meu agradecemento para Maribel por tan estupenda sesión fotográfica e e para Veli Evil pola devoción coa que le as páxinas do libro que me dictou o meu gato poeta. Eu creo que é empatía da amizade felina.














16.3.11

Un vídeo para formar usuarios das bibliotecas escolares

Na biblioteca do IES Fontem Albei da Fonsagrada fixeron este estupendo vídeo dirixido á formación de usuarios, que dá conta das posibilidades que ofrece a biblioteca e da súa súa clasificación e catalogación por materias. Un xeito didáctico, lúdico e festivo de explicar a C.D.U. coa implicación de toda a comunidade educativa do centro. Parabéns.

14.3.11

Alfonso García Sanmartín, socio de honra da AGE

Hai unhas semanas fíxoseme o encargo de realizar, durante a celebración da Noite da Edición, que tivo lugar antonte sábado en Lugo, o discurso do nomeamento de Alfonso García Sanmartín como socio de honra da AGE, quen se xubila este ano logo dunha longa traxectoria profesional. Dado o aprezo persoal que sinto por Alfonso, quero publicar en Cabrafanada o texto íntergro que lin durante a gala da Noite da Edición. O discurso tamén pode ser descargado en pdf.


Eu aínda non tratara a Alfonso García Sanmartín o día en que, en 2006, me integrei como vicepresidente na Xunta Directiva da Asociación Galega de Editores que el presidía. Se cadra por iso, asistín con certa cautela a aquela primeira reunión da nova directiva. Non sabía o que a sorte me ía deparar. Sentado á mesa, ollaba de esguello para aquel home, que acababa de ser nomeado presidente da AGE, un home de ollada clara, de escaso pelo, que nos avantaxaba, digamos xenerosamente, a todos en idade.

¿Quen era aquel tipo sesentón que á súa idade parecía ser capaz de abordar unha nova etapa vital, como presidente da AGE, coa mesma ilusión e a mesma forza de quen ten vintetantos anos? Pois só hai unha palabra que o defina: axitador. Era un axitador. Axitador pacífico, pero axitador. Un axitador a prol da pedagoxía docente máis renovadora, un axitador a prol da lingua, un axitador a prol do libro galego, un axitador a prol da defensa e profesionalización do tecido editorial galego.
Entregado en corpo e alma a defender a causa da edición galega desde o primeiro ao último día que asumiu ese compromiso, Alfonso conservou ata hoxe, coma un segredo invencible que alguén leva agachado no peto, a vitalidade daquel rapaz de vintetantos anos que el foi e que había pouco que regresara á Coruña logo de estudar teoloxía en Salamanca e doutorarse cunha tese sobre Unamuno.

Corrían os anos 1972, 1973, 1974, 1975. Aquel mozo apelidado García Sanmartín era profesor no Fogar Santa Margarita da Coruña, institución que fora fundada polo popular Pai Sardina, e naqueles derradeiros pero duros anos do franquismo sentíase desbordante de enerxía, de vitalidade, de ideas, de renovación, devecendo cambios. Eran tempos en que o mundo aínda se podía transformar. Daquela, xunto cos seus ex compañeiros de estudos Andrés García Vilariño e José Antonio Vázquez deseñou unha estratéxica revolución pedagóxica que, e aquí ven o máis abraiante, levaba á práctica todo canto deseñaban e debatían, abrindo paso en Galicia a unha experiencia verdadeiramente irrepetible.

Foi naqueles anos cando tamén entrou no Fogar Santa Margarita un profesor mozo que respondía ao nome de Xabier Puente Docampo, profesor que, ao ano seguinte, acolleu baixo a súa tutela e en réxime de prácticas a outro docente que encaixou á perfección naquela engranaxe e que no seu DNI era identificado como Agustín Fernández Paz.

Enleados nas lecturas de Gianni Rodari, de Paulo Freire, Mario Lodi, Helen Parkhurst, aquel explosivo grupo decidiu elaborar un Plan Dalton para aplicar no Fogar Santa Margarita. O Plan Dalton implicaba a desaparición da clase, e mesmo da asignatura, para converter a aula nun laboratorio onde toda actividade e docencia é personalizada, individualizada. Alfonso actuaba como un incansable dinamizador que se preocupaba de que todo o que se pensaba ou decidía puidese ser levado a práctica, procurando os medios mesmo cando semellaban inalcanzables.

Da man de Alfonso García Sanmartín, o Fogar Santa Margarita converteuse nun fervedoiro pioneiro da renovación pedagóxica en Galicia. Se cadra, a consideración xa daquela por parte de Alfonso do ciclostil e das primeiras máquinas domésticas de impresión offset como arma aliada da revolución didáctica nas aulas foi unha premonición do camiño que o levaría, anos despois, a unir pegadagoxía, edición e lingua galega.

Aquel primeiro ano de aplicación do Plan Dalton, lonxe de minguar as súas forzas, revalidou o seu entusiasmo, feito que levou a aquel grupo humano a pecharse, unha vez rematado o curso e durante todo o verán, nun apartamento de Bastiagueiro para crear os primeiros libros de texto de produción propia. Un esforzo titánico para quen aínda non dispoñía de man dun selo editorial nin dunha coxuntura política favorable.

Pero alí estaba a xermolar un dos obxectivos nos que Alfonso teimou ao longo de toda a súa vida profesional: o de crear, habilitar e facilitar materiais aula e de texto en lingua galega para as máis diversas materias e, moi especialmente, para aquelas ligadas á formación profesional. Como pedagogo e como editor, Alfonso, que amaba e defendía a lingua galega, era un individuo clarevidente. Foi esa mesma clarevidencia, por certo, a que o levou a dirixir o Fogar Santa Margarita durante tantos anos.

Cando aquel tipo valente e irredutible que Alfonso foi sempre entrou profesionalmente no ámbito da edición, a través do contacto cun home apelidado Represas, comercial de Edebé, el levaba canda si toda esa bagaxe dinamizadora. E, cando en 1994, Agustín Fernández Paz gañou o Premio Edebé con Trece anos de branca e se atopou a Alfonso na entrega do premio en Barcelona, o escritor ignoraba que o seu libro sairía nun novo selo galego do grupo Edebé que, baixo o nome de Rodeira, se creaba en Galicia da man do propio Alfonso e ligado a algunhas persoas máis como Xosé Manuel Mouriz.

Desde entón, non só dirixiu, coa súa característica capacidade de diálogo e a súa aposta decidida pola cultura galega, o selo de Rodeira, senón que, ademais, apoiou e participou no traballo gremial da Asociación Galega de Editores con ese inequívoco espírito de colaboración desinteresada do que sempre fixo gala.

En 2006, naquela primeira reunión da nova directiva da AGE que Alfonso presidía, eu ignoraba aínda que estaba diante dunha persoa humanamente excepcional, cunha extraordinaria capacidade para lograr ese consenso que levou a un notable ensanchamento da Asociación Galega de Editores. E tamén cun altísimo sentido da responsabilidade, focalizado na defensa da profesionalización e dignificación do gremio editorial galego. Pero, sobre todo, con Alfonso como presidente, os distintos membros do seu equipo recibimos o máis importante: entusiasmo, sintonía e compañeirismo. É dicir, amizade.

A estas alturas resulta evidente que foi un inmenso pracer compartir con el eses catro anos e admirar del, como dicía xa ben entrado en anos, esa entusiasta vocación de axitador irredento que sempre leva canda si e que con tanto maxisterio sabe administrar consensuadamente. O Culturgal, o Clúster Libro, a vehiculización do proceso de internacionalización, a súa loita a favor do libro educativo e, sobre todo, a consolidación da Asociación Galega de Editores como a casa de todos e todas son algúns dos edificios que Alfonso deixa ben construídos.

Xa que logo, pouco máis teño que engadir á realidade dunha traxectoria profesional sólida, compacta, longa, chea de compromisos dos que sempre soubo dar conta e dos que aínda continúa a dar porque, desde xuño de 2010 preside o Clúster Libro, o lugar cara ao que agora canaliza esa envexable capacidade de entrega.

Alfonso, serás nomeado membro de honra, pero a honra, de verdade, é nosa.

FRAN ALONSO
Lugo, 12 de marzo de 2011

13.3.11

Dúas curtametraxes dos meus relatos

A pesada semana asinei un contrato de cesión de dereitos para a realización dunha curtametraxe sobre "Carapuchiña e o pobo feroz", un relato de Males de cabeza, que será rodado en maio na comarca do Morrazo por estudantes de Audivisual.

Nestes momento, teño sobre a mesa outro contrato e un guión que estou a ler cunha outra proposta parecida, que fará outro grupo de estudantes a partir do meu relato 01 AM, de Cemiterio de elefantes.

A miña experiencia anterior nese sentido foi Ollos da cidade, un bo documental realizado por Lara Bacelos a partir da miña poesía e a de Kiko Neves.

Se volvo os ollos ao pasado, tiven dúas propostas de levar libros meus ao cine (longametraxes) que non proposperaron. Unha fíxoma Antón Reixa para Tráiler, ao pouco de gañar o Premio Blanco Amor. A outra fíxoma Yeyo Romero Suárez Llanos (quen no verán estreará unha película cunha pinta excelente, rodada na India) sobre Cemiterio de elefantes, que tampouco prosperou por falta de financiamento.

7.3.11

«Escribir desde unha actitude atenta ao que é contemporáneo obriga a repensar moitas cousas»

Reproduzo neste post a entrevista comigo sobre O meu gato é un poeta que se inclúe no final do libro, característica de todos os títulos da colección Sopa de Libros. A entrevista tamén se pode descargar en versión de pdf.


—¿Como descubriu vostede que o seu gato é poeta?

Decateime porque vin que miañaba dun xeito moi especial, porque xogaba coas palabras, porque lle gustaba divertirse coa lingua, porque descubriu que coa poesía podía dicir as cousas doutro xeito, menos convencional, máis persoal, moito máis profundo.

—Este é un libro de poesía, pero un libro distinto ¿non?
Simplemente se trata dun libro que pretende trans­­mitir a poesía dun xeito lúdico, divertido e, sobre todo, accesible para os lectores e lectoras. Está ideado coma se fose un xogo ou un obradoiro. Trata o feito poético como algo próximo, persoal e, sobre todo, desmitificado. O meu gato é un poeta bota man da fusión de xéneros literario a través da reflexión, da poesía visual, dos xogos de palabras, da interacción, dos caligramas, da narración, da música, das novas tecnoloxías para conseguir unha proposta poética fresca e divertida.
Quería escribir algo distinto de Cidades, o meu anterior libro de poesía infantil.

—¿Cre que falla o xeito de transmitirmos a poesía?

Estou convencido de que desde a escrita e desde a escola debemos mudar o noso xeito de nos achegar ao feito poético.

—¿Que teñen que ver os globos coa poesía?

Para os nenos, un globo voando no ceo é unha fer­mosa imaxe poética. Esa imaxe ten un enorme poder comparativo, como metáfora para entender a propia poesía, se equiparamos os globos e as pa­la­bras.

—O meu gato é un poeta é un libro que se prolonga en internet ¿Por que?
Porque escribir desde unha actitude atenta ao que é contemporáneo obriga a repensar moitas cousas e unha delas é o propio papel que teñen as novas tec­noloxías e o seu posible aproveitamento no rol tradi­cional que xoga o libro diante do lector. E moito máis cando estamos a falar das xeracións máis novas. Trátase tamén de redefinir novos espazos para a creación literaria que van máis aló do propio papel.

—¿Por que o libro vai acompañado dun disco?

O disco penseino como unha parte do libro capaz de enri­quecer o texto. Trátase dun recurso que mes­tura distintas artes e amplía ante os lectores a súa visión da poesía, permitíndolles abor­­­dar novas di­men­sións e agrandando a súa percep­ción sensorial. A música compúxoa Xurxo Souto, a quen lle estou moi agradecido polo seu traballo e a súa enorme con­tri­bución. Sen el, o disco non sería posi­ble.

—As ilustracións deste libro tampouco son habi­tuais: están feitas con tipografías polo propio autor. ¿Tamén é vostede ilustrador?
Non, desde logo que non. Por desgraza, a de ilus­trar é unha capacidade da que carezo. A miña inter­vención neste libro é total porque é un libro concibido globalmente, e abrangue tamén as ilustracións, é cer­to, pero son ilustración tipográficas, feitas con pic­togramas tipográficos. Nese sentido, o meu é máis un traballo de deseño que de ilustración. Claro, hai tamén algunhas ilustracións (nos caligramas ou nal­gunhas páxinas) elaboradas por min no ordenador a partir das ferramentas de QuarkXpress, que é o pro­grama co que maquetei o libro.

—¿Que sentido teñen as ilustracións deste libro?
Pois responden precisamente a esa necesaria con­cepción global e constitúen unha pro­longación do poema ou mesmo son unha parte do propio poema. Na poesía visual, na poesía gráfica ou experimental, a ilustración forma parte irrenunciable do poema e eu emprego moitos deses recursos no libro.

3.3.11

A nena do hiyab de Arteixo

O posicionamento da Confederación Galega de Nais e Pais de Centros Públicos (Confapa) con respecto ao conflito xurdido en torno á nena do colexio de Arteixo que emprega o hiyab paréceme ben razoable e cabal e valóroo moi positivamente. O que non entendo é o posicionamento do Consello Escolar do CEIP, cando lle solicita á Xunta de Galicia que cambie á nena de centro. Con ese posicionamento non só non respecta o dereito á diferencia da nena senón que, a maiores, admite que o que non é admisible nese centro pode selo noutro distinto. Unha verdadeira incongruencia.
En vez de extenderme no asunto, reproduzo o artigo que publiquei en A Nosa Terra na primavera de 2010 cando xurdiu un conflito da mesma índole xurdiu nun centro de Pozuelo de Alarcón. Titulábase «Igualdade».


Igualdade

A igualdade non existe se non se recoñece a diferencia. Non todos somos iguais, e para que o sexamos é imprescindible que sigamos sendo diferentes, que respectemos e valoremos a diferencia. A igualdade universal é unha gran mentira, pura inxustiza. Conforme a iso, pagamos anualmente os impostos da renda e do patrimonio. Conforme a iso sabemos que é imprescindible lexislar para apoiar a lingua galega, malia que este goberno do PP de Feijoo o faga en contra, causando unha forte protesta social. E só conforme a ese principio é posible crear unha sociedade libre, tolerante, plural.
Se queremos ser xustos debemos respectar as diferencias. Mesmo aínda que non as compartamos. A min gustaríame ver unha sociedade árabe onde o islam tivese un peso moito máis reducido e non actuase nunca como represor do papel das mulleres. Tamén me gustaría ver unha sociedade occidental cunha Igrexa católica onde as mulleres tivesen o mesmo peso ca os homes. Nos dous casos, tendo en conta a nula devoción que me suscitan as relixións. Pero tamén debemos aprender a valorar onde comeza a opción persoal, a liberdade de criterio e, sobre todo, a identidade cultural. O caso de Najwa Malha, a rapaza á que nun instituto de Pozuelo de Alarcón lle prohibiron a entrada á clase co pano ou hiyab na cabeza, é un caso paradigmático de incomprensión ante as diferencias culturais e ante a diversidade social que se está conformar debido á inmigración e á globalización. A de Najwa foi unha decisión persoal con profundas implicacións culturais que non debería molestarlle a ninguén, mesmo aínda que teñamos ideas moi diferentes. E se cremos na xustiza e reivindicamos a igualdade temos que aceptar a súa diferenza.